3.4 СТУДЕНТТЕР ҚАЛАШЫҒЫНДА. ЖАТАҚХАНА. БӨЛМЕ. ПӘТЕР
Қара шаңырақ –Қазақ халқы неге қара шаңырақ деп атайды? Қара-қасиетті деген ұғымды білдіреді. Қара шаңырақтың иесі болып отбасындағы ең кенже ұл саналады. Кенже ұл қартайған ата-анасын бағады, күтеді.
1-тапсырма. Сөздер мен сөз тіркестерін пайдаланып, пәтеріңізді, бөлмеңізді, ондағы жиһаздарды сипаттаңыз.
Үй - киіз үй, үлкен, кішкене, биік, аласа, ағаш үй, кірпіш үй, жаңа, ескі, панельді, көне, жаңа заман талабына сай, әдемі, он екі қабатты үй, жер үй, жеке меншік үй, қазыналық үй; үй салу, сатып алу, үйді сату, жөндеу; демалыс үйі, сауда үйі, сән үйі.
Пәтер — жаңа, үлкен, ескі, кең, кішкене, бір бөлмелі, төрт бөлмелі, жақсартылған, жайлы пәтер, жайсыз пәтер, пәтер сатып алу, жекешелендіру, сату, айырбастау, жөндеу, жиһаздалған үй, пәтерақы, пәтер жалдаушы.
Бөлме - үлкен, кішкене, кең, тар, жарық, таза, жатақханадағы бөлме, жұмысшылар жатақханасындағы бөлме, студенттер жатақханасындағы бөлме, қонақ үйдегі бөлме, ас үй, жатын бөлме, жуынатын бөлме, балалар бөлмесі, дәліз, демалатын бөлме, қонақ бөлме.
Жиһаз — жұмсақ, әдемі, ескі, жаңа, қымбат, шетелдік, жергілікті жерде жасалған, сатып алу, орнын ауыстыру, орналастыру.
1-тапсырма. Сөздер мен сөз тіркестерін пайдаланып, пәтеріңізді, бөлмеңізді, ондағы жиһаздарды сипаттаңыз.
Үй - киіз үй, үлкен, кішкене, биік, аласа, ағаш үй, кірпіш үй, жаңа, ескі, панельді, көне, жаңа заман талабына сай, әдемі, он екі қабатты үй, жер үй, жеке меншік үй, қазыналық үй; үй салу, сатып алу, үйді сату, жөндеу; демалыс үйі, сауда үйі, сән үйі.
Пәтер — жаңа, үлкен, ескі, кең, кішкене, бір бөлмелі, төрт бөлмелі, жақсартылған, жайлы пәтер, жайсыз пәтер, пәтер сатып алу, жекешелендіру, сату, айырбастау, жөндеу, жиһаздалған үй, пәтерақы, пәтер жалдаушы.
Бөлме - үлкен, кішкене, кең, тар, жарық, таза, жатақханадағы бөлме, жұмысшылар жатақханасындағы бөлме, студенттер жатақханасындағы бөлме, қонақ үйдегі бөлме, ас үй, жатын бөлме, жуынатын бөлме, балалар бөлмесі, дәліз, демалатын бөлме, қонақ бөлме.
Жиһаз — жұмсақ, әдемі, ескі, жаңа, қымбат, шетелдік, жергілікті жерде жасалған, сатып алу, орнын ауыстыру, орналастыру.
Студенттер қалашығында бес қабатты екі жатақхана және тоғыз қабатты бір жатақхана бар. Жатақхана бөлмелері қонақ үй үлгісінде салынған кең, жарық, таза, жылы. Жатақханада студенттер үшін барлық жағдай жасалған. Мына бөлмеде болашақ химиктер Нұрай мен Құндыз тұрады. Олардың бөлмесінде екі төсек, төрт орындық, үстел, теледидар, үнтаспа бар. Қабырғада кітап сөресі, әдемі кілем, сағат, фотосуреттер ілінген. Ас бөлмесінде оң жақта тоңазытқыш, сол жақта - ас үстелі, оның жанында электр плитасы және ыдыс-аяқ қоятын шкаф тұр.
☺ Құрбыңызбен оның бөлмесі туралы әңгімелесіңіз.
- Мәтінге ат қойыңыз.
- Мәтін бойынша сұрақтар құрастырыңыз.
- Курстасыңыз жатақханада тұрады. Бөлмесі туралы сұраңыз.
- Өз бөлмеңізді сипаттап жазыңыз.
☺ Құрбыңызбен оның бөлмесі туралы әңгімелесіңіз.
Жатақханада.
- Сәлеметсіз бе! Мен Семейден досыма қонаққа келіп едім.
- Досыңыздың аты-жөні кім?
- Шолпан Ақылбекқызы.
- Ол үшінші қабатта отызыншы бөлмеде тұрады.
- Шолпан қазір бөлмесінде ме?
- Иә, бөлмесінде.
- Кіруге бола ма?
- Кезекшіге құжаттарыңызды қалдырып, кіруіңізге болады.
- Сәлеметсіз бе! Мен Семейден досыма қонаққа келіп едім.
- Досыңыздың аты-жөні кім?
- Шолпан Ақылбекқызы.
- Ол үшінші қабатта отызыншы бөлмеде тұрады.
- Шолпан қазір бөлмесінде ме?
- Иә, бөлмесінде.
- Кіруге бола ма?
- Кезекшіге құжаттарыңызды қалдырып, кіруіңізге болады.
☺ Жоғарыда берілген сөйлеу үлгісін пайдаланып, жағдаяттар бойынша сұхбат құрастырыңыз.
- Құрбыңыздың қай бөлмеде тұратынын кезекшіден сұрап, біліңіз.
- Бейтаныс адамға №6 жатақхананың қай жерде орналасқанын түсіндіріңіз.
- Ауылдан ата-анаңыз келді, кезекшіден бір түнге қонуға рұқсат сұраңыз.
2-тапсырма. Сөйлемді толықтырыңыз.
- Сен қандай үйде тұрасың?
- Мен ... үйде тұрамын. Ал өзің ше?
- Мен ... тұрамын. Сендердің аулаларыңда біздікіндей ..., ... бар ма?
- Жоқ, біздің көп қабатты үйдің алдында балалар ойнайтын ... бар.
- Қай ... тұрасың?
- Т.Тоқтаров ... тұрамын.
- Нешінші ...?
-65-пәтер.
- Иә, бар, жазып ал, 42-25-91.
- Рақмет, жазып алдым. Айтпақшы, қай үйде тұрасың?
- 13 ... тұрамын.
3-тапсырма.Бір-біріңізден қандай үйде тұратындарыңызды сұрап біліңіздер.
4-тапсырма. Өз үйіңіз туралы әңгімелеп беріңіз.
5-тапсырма. Қарсы алдында, оң жағында, сол жағында, кейін қасында, жанында көмекші сөздерін қолданып, сұрақтарға жауап беріңіз.
- Сен қандай үйде тұрасың?
- Мен ... үйде тұрамын. Ал өзің ше?
- Мен ... тұрамын. Сендердің аулаларыңда біздікіндей ..., ... бар ма?
- Жоқ, біздің көп қабатты үйдің алдында балалар ойнайтын ... бар.
- Қай ... тұрасың?
- Т.Тоқтаров ... тұрамын.
- Нешінші ...?
-65-пәтер.
- Иә, бар, жазып ал, 42-25-91.
- Рақмет, жазып алдым. Айтпақшы, қай үйде тұрасың?
- 13 ... тұрамын.
3-тапсырма.Бір-біріңізден қандай үйде тұратындарыңызды сұрап біліңіздер.
4-тапсырма. Өз үйіңіз туралы әңгімелеп беріңіз.
Мен көп қабатты үйде тұрамын.
________________________
________________________
________________________
________________________
Маған көп қабатты үй ұнайды.5-тапсырма. Қарсы алдында, оң жағында, сол жағында, кейін қасында, жанында көмекші сөздерін қолданып, сұрақтарға жауап беріңіз.
- Үй неше бөлмелі?
- Жатын бөлмесі қайда орналасқан?
- Балалар бөлмесі қайда орналасқан?
- Ас үй қайда орналасқан?
- Жуынатын бөлме қайда орналасқан?
- Барлық бөлмелер қандай?
-Жатын бөлме демалатын бөлменің оң жағында.
6-тапсырма. Төмендегі берілген сөздерден дұрыс сөйлем құрастырыңыз.
Оң жағында, қонақ бөлмесінің, менің бөлмем. Жатын бөлменің, қонақ бөлмесі, сол жағында. Дәліздің, қарама-қарсысында, демалатын бөлме, жанында, жуынатын бөлме, ас үйдің. Жеке меншік үй, тұр, қаланың орталығына жақын. Балалар бөлмесінде, кітап сөресі, орындық, жазу үстелі, бар. Үйі, ата-анамның, Абай көшесінде. "Көктем" ықшамауданында, біздің үй, орналасқан. Тоғыз, үй, үлкен, қабатты, үйім, менің.
7-тапсырма. Тұрақты сөз тіркестерінің мағынасын түсіңдіріңіз.
Алюминий алыбы
Жаттап алыңыз.
Кешіріңіз. Кіруге бола ма? Төрлетіңіз. Төрге шығыңыз. Отырыңыз. Жоғары шығыңыз. Кіріңіз. Рұқсат беріңізші. Айтыңызшы.
ӘДЕПТЕН ОЗБАЙЫҚ
Сәлеметсіз бе? Есенсіз бе? Амансыз ба?
Қайырлы таң! Қайырлы күн!
Есен-сау жүрсіз бе?
Ассалаумағалейкум, ата!
Уағалейкумассалам, балам!
Құдайға шүкір!
ЕСТЕ САҚТАҢЫЗ!
қарашаңырақ, үй шаруасындағы, әйел, үй иесі, отағасы
Мен жер үйде тұрамын
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
Маған жер үй ұнайды.
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
Маған жер үй ұнайды.
