3.2 СӘРСЕН АМАНЖОЛОВ

Мәтінді оқыңыз, жоспар құрастырыңыз, мазмұндаңыз.
Қазіргі қазақ тілі негізін салушылардың бірі, түркітанушы, филология ғылымдарының докторы, Қазақ ҚСР ҒА корреспондент мүшесі. Сәрсен Аманжолов Шығыс Қазақстан облысындағы Ұлан ауданының Егінсу ауылында дүниеге келген. 1930 жылы Орта Азия мемлекеттік университетін бітіргеннен кейін, 20 жыл бойы Қазақтың Абай атындағы педагогикалық институтында қазақ тілі кафедрасын басқарды.
Сәрсен Аманжоловтың тікелей қатысуымен орта және жоғары оқу орындары үшін бірнеше оқулықтар мен оқу бағдарламалары шығарылды. Ол жасаған жаңа алфавит пен орфография жобасы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 5-сессиясында қабылданды.
Аманжоловтың терең айналысқан ғылыми мәселелерінің ауқымы айтарлықтай кең: қазақ тілінің тарихы мен диалектологиясы, терминология, грамматика, орфография. Әсіресе қазақ диалектологиясы саласындағы зерттеуі айрықша құнды. Ол ұлттық әдеби тілдің диалектілік айырмашылықтарын зерттеуді бастағандардың алғашқысы еді.
1942 жылы Аманжолов майданға аттанды. Әскери журналист болды. Соғыстан соң Аманжолов Қазақ ҚСР ҒА Тіл және әдебиет институтында істейді. Оның ұзақ жылғы зерттеуінің нәтижесі - «Қазақ тілі диалектологиясы мен тарихының мәселелері» туралы кітабы өз кезінде ғылыми ортада үлкен оқиға болды. Бұл еңбегінде ғалым қазақтың халық тілі мен әдеби тілі арасындағы байланыс сырын ашты, ұлттық жазба әдебиетіміз тарихын зерттеді. Аманжолов отандық тарих ғылымына да аз үлес қосқан жоқ.
1апсырма. Сөз тіркестерімен сөйлем құрастырыңыз.
Білікті маман, ұлы адам, атақты ғалым, дарынды бала, ұлы ойшыл, тамаша ақын.
2-тапсырма. Берілген сөз, сөз тіркестерін септеңіз, сөйлем құрастырыңыз.
С.Аманжолов, оқу залы, С.Аманжолов оқулары, ескерткіш, түркітанушы.
3-тапсырма. Мәтінді пайдаланып, сөйлемдерді толықтырыңыз.
С.Аманжолов Мәскеу қаласында "Қызыл Армия үгітшісі блокнотының" ... ... болды. Ол - алғаш рет ғылым кандидаттығы дәрежесін алған ... болды. Ғалымның тікелей қатысуымен 1946 жылы 2 томдық ... жарық көрген. С.Аманжолов - отандық ғылым үшін бірнеше ... даярлаған ұстаз. Біздің университетте жыл сайын ... атты халықаралық ғылыми-практикалық конференция өткізіледі.
Керекті сөздер: тілші - ғалым, жауапты редакторы, С.Аманжолов оқулары, маман-шәкірттер, орысша-қазақша сөздігі.
4-тапсырма. "С.Аманжолов - ғалым, түркітанушы" тақырыбына шағын шығарма жазыңыз.
5-тапсырма. Жағдаяттар бойынша сұхбат құрастырыңыз.
  • Сізге "С.Аманжолов - қазақ тіл ғылымының негізін салушы " тақырыбына реферат жазу керек.  Кітапханаға тапсырыс беріңіз.
  • Тобыңызбен университет мұражайында болдыңыз. Алған әсеріңіз туралы досыңызбен сұхбаттасыңыз.
Мәтінді оқыңыз, жоспар құрастырыңыз, мазмұндаңыз.
Сағындықұлы Бекен 1965 жылы маусым айының 15 жарығында Семей облысы (қазір ШҚО), Көкпекті ауданы, Большевик ауылында (қазір Тассай) дүниеге келді. Он жылдық орта мектепті 1982 жылы аяқтаған ол әскер қатарына шақырылғанға дейін туған ауылында түрлі жұмыстар атқарды. 1983-1985 жылдары Украина, Молдавия елдерінде әскери борышын өтеді. 1986-1987 жылдары туған елінде ауылшаруашылық жұмыстарына араласты. 1987 жылдың күзінде Семей педагогика институтына оқуға түсіп, оны 1992 жылы қазақ тілі және әдебиеті мамандығы бойынша тәмамдады. Балалық шағы мен студенттік өмірі аттары әлемге әйгілі ұлы тұлғалар Абай, Шәкәрім, Мұхтардың елі, қазақтың қаймағы бұзылмаған мекен – Семей жерінде өтті. Болашақ ғалымның мінезі мен дүниеге көзқарасы, өмірлік ұстанымы мен өлең жазуға деген қабілеті де осы жерде қалыптасты. Студенттік шағында да үздік оқу мен институттың қоғамдық өміріне белсене араласуымен көзге түсті. Ғалымның алғырлығы, терең ойлылығы институт ішілік, облыстық білім сайыстарында ғана емес, сондай-ақ облыс атынан қатысқан республикалық олимпиадаларда, ғылыми-зерттеу жұмысын қорғауда да көрінді. Оның нәтижесі – жүлделі орындар.
Сағындықұлы Бекен – ұлағатты ұстаз, ірі ғалым және қабілетті басқарушы. Ол жоғары оқу орнында сатылай өсу жолын өткерді. Ассистенттіктен бастап, оқытушы, аға оқытушы, доцент, профессор лауазымында жұмыс істеді. Замандастарының алды болып кандидаттық, докторлық диссертация қорғады, замандастарының алды болып доцент, профессор ғылыми атағын иеленді. Оның басқарушылық қабілеті де ерекше. Ол ең алғаш рет бастауыш сынып факультетінде қазақ тілі секциясын ашып, оның меңгерушісі қызметін атқарды. Кейін Инновациялық Еуразия университеті қазақ филологиясы кафедрасының меңгерушісі, Павлодар мемлекеттік педагогика институты филология факультетінің деканы болды.
Филология ғылымдарының докторы, профессор Сағындықұлы Бекен – тіл жанашыры, тіл тағдырына араласар айтулы азамат. Ол мемлекеттік тіл мәселесін облыстық алқа мәжілістерінде, ономастикалық мәжілістерде көтеріп, шенеуніктердің құзырына ұсынып отырады. Ол мемлекеттік тіл мәселесін ғұлама ғалым-жазушылардың есімдерімен байланыстырып елге танытады. Бұған оның «Әуезов – әлемге танылған тұлға», «Қазақ тіл біліміндегі І.Кеңесбаев тұлғасы», «Тіл ғылымын таратқан ғалым» (Н.Оралбай тағылымы жайлы), «Тілдік таным табиғаты» (А.Салқынбай еңбегі жайында), «Ономастика және О.Сұлтаньяевтік сипат» сияқты баяндамалары мен мақалалары дәлел.

1.Бекен Сағындықұлының балалық шағы қайда өтті?
2.Ғалымға мінездеме беріңіз.
3.Бекен Сағындықұлының қандай еңбектері бар?
4. Бекен Сағындықұлының бойындағы басты қасиетін атаңыз.

Алюминий алыбы

Бекен Сағындықұлы
This site was made on Tilda — a website builder that helps to create a website without any code
Create a website